مباهله، نخستین اقدام فرهنگی

اما به گواهی تاریخ مسیحیت به آن نداهای آسمانی و این پیامهای انسانی هیچ پاسخی مناسب نداده است.مسیحیت در داوری درباره ی اسلام، بیرون از فرمان خرد و منطق رفتار نموده و حقایق را به طور خودخواهانه تفسیر کرده است. پیروان این آیین کم تر دیده ی واقع بینی گشوده اند و در تحریف واقعیات اندک تردیدی به خود راه نداده اند. آنان به جای گوش فرادادن به ندای قرآن زبان به طعن آن گشوده انبوهی از اتهام های بی پایه و اساس را متوجه قرآن کریم ساخته و این کتاب شریف را آموخته های پیامبر(ص) از یهود و نصارای عربستان و شام معرفی کرده اند. با دیدن آن همه گذشت و بزرگواری از اسلام و مسلمانان باز هم آن را دین شمشیر تبلیغ کرده اند. در حالی که مسلمانان در اوج قدرت و اقتدار از حاکم ساختن شمشیر میان خود و مسیحیان خودداری ورزیده اند، اما داور مسیحیان در هنگام قدرت پیوسته زور و شمشیر بوده است. چنان که در آغاز یادآور شدیم، قضاوت مسیحیان درباره ی اسلام منشأ آسمانی و مبنای دینی ندارد و صد البته که از سر چشمه عقلایی نیز تهی است. منشأ این برخوردها به طور عموم، تاریخی و روانی است. مسیحیت درسالیان پیش از ظهور اسلام  به سرزمین عربستان چشم دوخته بود؛ و بارها در صدد تصرف این سرزمین برآمده است . آخرین باری که سپاهیان عیسوی آهنگ تصرف حجاز و انهدام کعبه را کردند، یورش سپاه ابرهه از سوی حبشه بود؛ که در میان مسلمانان به عام الفیل  سال پیل  مشهور است. آنها در این آرزو بودند که شبه جزیره را به کیش خود درآورند و کلیسایشان در یمن معبد گردد، اما ظهور اسلام همه ی آمال و آرزوهایشان را بر باد داد. برخی پژوهشگران را باور بر این است که دلیل دشمنی مسیحیان با اسلام این است که نخستین بار از طریق جهاد با آن آشنا شده و در مقابلش موضع خصمانه گرفته اند.حال آنکه چنین نیست. ما در تاریخ اسلام درباره ی مسیحیان پیش از هر اقدامی گفت وگوی جعفربن ابی طالب به عنوان فرستاده ی پیامبر(ص) با پادشاه حبشه و نیز دعوت به مباهله را داریم. از آنجا که داستان مباهله در تاریخ اسلام حایز اهمیت فراوان است. خلاصه آن را به نقل از یک مستشرق مسیحی یعنی لویی ماسینیون می آوریم؛ که در این باره مینویسد :

هنگامی که قلمرو دولت اسلامی نبوی گسترش یافت و به یمن رسید، در شوال سال دهم هجری،جمهوری عیسوی نجران هیئت ی هفتاد نفره ای به مدینه فرستاد. ترکیب هیئت عبارت بود از چهارده نفر از اشراف نجران، رؤسای ی  مذهبی سه گانه نجران: (عاقب)=رئیس خدمات شهری(السیّد )=مدیر کاروانهای نجران(، اسقف )=کشیش بزرگ و بازرس مدارس و دیرهای نجران، رابط دولت مسیحی نجران با دیگر دُوَلِ مسیحی جهان. این هیئت برای گفت و گو با محمّد(ص) به مدینه آمد . هیئت اعزامی سراپا لباس ابریشمی و حریر پوشیده بود و در میدانگاه اطراق کرده بود، پیامبر(ص) به آنان اجازه داد تا در مسجدش به قبله خویشبه سوی مشرق نماز برند .  پس از آنکه پیرامون پیامبر اسلام (ص) حلقه زدند، محمد(ص) آنان را به خاطر اعتقاد به الوهیت مسیح سرزنش نمود و به اسلام دعوتشان کرد. کار به مجادله کشید و امر دعوت مشوب شد. پیامبر (ص) به آنان پیشنهاد کرد که مباهله کنند. این پیشنهاد مبتنی بر نزول فوری آیه 64 سوره ی آل عمران بود. قرار بر این شد که در صبح روز چهارم شوال سال دهم هجری پانزدهم ژانویه سال 694 میلادی ملاعنه و مباهله نمایند . در هیئت مسیحی نجران با یکدیگر شور و م بسیار کردند. سپس سران مسیحی هیئت در صبح روز موعود در میعادگاه حاضر شدند تا انصراف خویش را از مباهله اعلام دارند و با پیامبر اسلام مصالحه کنند . شروطی را که مسیحیان در این قرارداد پذیرفتند عبارت بود از اینکه در هر شش ماه هزار حلّه اوقی در ماه رجب و صفر هر سال بپردازند و قیمت هر حلّه برابر بود با یک اوقیه نقره یا چهل درهم، و هرگاه مسلمانان به یمن تاختند سی زره و سینیزه در روایت صنعانی: سی پوستین سی شتر، سی اسب تقدیم دارند، و هر گاه پیامبر اسلام نزد آنان فرستادگانی اعزام داشت، بیش از یک ماه از فرستادگان پذیرایی کنند. در مقابل زیر حمایت دولت اسلامیبه عنوان جَوار الله و ذمّه امر رسول خواهند بود و دولت اسلامی نبوی افراد و اموال و عبادات آنان را ضمانت می کند و اجازه می دهد که مقامات مذهبی مسیحی کشیشها، راهبها و. همچنان به کار خود ادامه دهند و مشمول هیچ گونه مالیات و جزیه و خراج و خدمت نظامی نباشند. البته به شرط اینکه معاملات ربوی نداشته باشند و ربا نخورند.

آری، دعوت به مباهله از سوی رسول خدا (ص) ماهیتی آسمانی و دینی داشت که حقانیت آن حضرت را در دعوی پیامبری اثبات می کرد و ت مسیحی را سخت به چالش می کشید. انصراف عیسویان از مباهله به مفهوم عقب نشینی از مبارزه ی فرهنگی و گفت و گو در فضایی فکری بود. از آن پس بود که اربابان کلیسا در برابر پیشرفتهای چشمگیر مسلمانان، در زمینه های ی شیوه ی صبر و انتظار پیش گرفتند و در زمینه های فرهنگی به تخریب افکار و تشویش اذهان مسیحیان نسبت به اسلام و پیامبر خدا (ص) پرداختند وتصویری تحریف شده از اسلام در جوامع مسیحی ارائه دادند. نورمن دانیل در اثر خود اسلام و غرب درباره یبینش مسیحیت از اسلام می نویسد :

 

مهم آن است تا به خاطر بیاوریم حتی در منصفانه ترین شروح قرون وسطایی از حیات محمد(ص) تا چه حد نکات فراوانی را مکتوم کرده اند. در روایات قرون وسطایی آمده است که حکام بت پرست مدینه مصرّانه گفته اند، هرگز قانونگذاری اجتماعی محمد(ص) را برای جامعه عربستان به رسمیت نمی شناسند. فتح بدر که محمد (ص) مخصوصاً آن را مشیّت الهی می دانست. نه تنها توسط نویسندگان قرون وسطایی مبالغه پنداشته شد، بلکه آن را ندیده هم گرفتند. از اعمال پیامبر(ص) که مفهوم احتجاج دینی هم نداشت، مثلاً تعیین قبله، بسیار به ندرت حرفی به میان آمده، اشاره ای به اتحاد و سایر شیوه های صلح آمیز در وحدت قبایل نشده، چشم پوشی مطالبی چون پیمان حدیبیه و فتح بدون خونریزی مکه و فتوحات نهایی بر بت پرسی و تأسیس حکومت اسلامی و پی ریزی مذهب، شرح نویسندگان قرون وسطایی از اسلام را به نحو مضحکی ناقص کرده است.

 

منبع: مقاله مباهله و تبیین چگونگی تعامل بین ادیان توحیدی ومذاهب اسلامی نوشته زهرا قیصری

 

مباهله یک یادگار یک افتخار اسلام ,پیامبر ,مباهله ,مسیحی ,مسیحیان ,آنان ,قرون وسطایی ,پیامبر اسلام ,نویسندگان قرون ,مسیحی نجران ,دولت اسلامی منبع